VRAAG: Welke modellen over hoogbegaafdheid ken je al? Wat hebben ze je tot nu toe aan inzichten opgeleverd?

Deze training is gebaseerd op een nieuw model over hoogbegaafdheid. Waarom een nieuw model? We zagen in de tot nu toe bekende modellen vooral verschillende niveaus of elementen, maar minder de verbinding tussen deze elementen in relatie tot de mogelijkheid je te ontwikkelen.

Graag willen we je meenemen in onze visie op hoogbegaafdheid. Daarvoor hebben we verschillende gangbare modellen naast elkaar gelegd en onze kennis en ervaring daaraan toegevoegd.

Mocht je interesse hebben in de andere modellen die we als input hebben gebruikt, verwijzen we je met name naar:

• Het Delphimodel hoogbegaafdheid (red. Maud Kooijman – van Thiel)
• Overexcitabilities en Theory of Positive Disintegration (Dabrowski)
• Denk- en Zijnsluik (Tessa Kieboom)

Het model dat wij hieruit hebben gedestilleerd, noemen we de HB-cirkel van ontwikkeling. Wij gaan ervan uit dat een mens, en dus ook een (hoog-)begaafd mens, alleen kan bestaan en vorm krijgt door de relatie met zijn omgeving.

Uitleg bij de HB-cirkel van ontwikkeling

Het begint bij de oorsprong met ZIJN: met ZIJN bedoelen wij je persoonlijke kern. Je zelfbesef, zelfwaardering, zelfvertrouwen, de relatie met jezelf. Bij (hoog-)begaafdheid hoort hier ook bij: ‘anders zijn’ in de zin van ‘verder van het gemiddelde af staan’. 

Op welke manieren je anders bent is te vinden in het DENKEN  en VOELEN. Rianne van de Ven heeft in een onderzoek (2016) geconcludeerd dat 87% van de mensen die zichzelf herkennen als hoogbegaafd tevens hoogsensitief is. Onze globale indruk is ook dat hoogsensitiviteit bij hoogbegaafden vaker voorkomt dan gemiddeld.

Veronique de Gucht (Universiteit Leiden) komt tot een andere conclusie (juli 2023). Meer informatie hierover in les 3.2. Gezien vanuit het percentage hooggevoeligheid in de samenleving: ongeveer 1 op de 5 mensen is hoogsensitief. Daarvan is het grootste deel niet hoogbegaafd.

Wij kijken naar hoogbegaafdheid als de veel voorkomende combinatie van een groot denkvermogen met in aanleg het vermogen intens te voelen.

Als we inzoomen op DENKEN, hebben (hoog-)begaafden een groter denkvermogen: het vermogen om veel patronen en verbanden te zien, snel te denken en complexe informatie te verwerken.

Als we inzoomen op VOELEN, hebben (hoog-)begaafden een intense en genuanceerde beleving van emoties en gevoelens. Zowel van zichzelf als van anderen. Ook is vaak sprake van een diepere verwerking van zintuiglijke indrukken. Bij de module over hoogsensitiviteit gaan we uitgebreider in op deze eigenschap.

Het anders ZIJN, DENKEN en VOELEN, heeft invloed op het WILLEN en HANDELEN.

WILLEN staat voor je intentie/aanzet tot bewegen. Dit kun je je drijfveren noemen.

Het HANDELEN volgt daaruit. Bij (hoog-) begaafden zien we vaak een sterke intrinsieke motivatie, gekoppeld aan de persoonlijke drijfveren. Het handelen kan op dit gebied intens zijn. Dat wil zeggen dat er dan sprake is van een grote energie en ‘doe-kracht’. Er zijn ook een aantal redenen aan te geven, waardoor het WILLEN en HANDELEN geremd wordt. Die zullen we in de training verder uitwerken.

Het HANDELEN doe je uiteindelijk in interactie met je OMGEVING. Daarvoor is contact en communicatie nodig. Vanuit het anders ZIJN, DENKEN en VOELEN, en de invloed die dat kan hebben op het WILLEN en HANDELEN, kan het lastig blijken om op een afgestemde manier in contact te zijn met je omgeving. Hierbij spelen vaak ervaringen mee van onbegrepen zijn, van te snel zijn, van niet aansluitende verwachtingen. Ook dit zullen we in de training verder uitwerken.

Uiteindelijk hebben de ervaringen die je opdoet in de interactie met je omgeving ook weer invloed op je manier van ZIJN – je zelfvertrouwen / zelfwaardering – en van daaruit ook weer op je DENKEN, VOELEN, WILLEN en HANDELEN. Dit is een voortdurende beweging die we symboliseren met deze cirkel van ontwikkeling.

De HB-cirkel van ontwikkeling gebruiken wij als basis voor deze training en overigens ook voor vervolgtrainingen.

In deze training The First Step, richten we ons vooral op herkennen en erkennen van de kenmerken, eigenschappen, valkuilen en uitdagingen die bij jou horen in relatie tot (hoog-)begaafdheid. Dit is de basis om uiteindelijk jezelf met al je mogelijkheden verder te ontwikkelen.

De ontwikkeldoelen die passen bij de HB-cirkel van ontwikkeling zijn:

• Op het gebied van ZIJN: een goede relatie met jezelf.
• Op het gebied van DENKEN: je cognitieve mogelijkheden benutten.
• Op het gebied van VOELEN: je intense beleving voelen, erkennen en ermee in balans zijn.
• Op het gebied van WILLEN en HANDELEN: congruent handelen in overeenstemming met je innerlijke drijfveren.
• Op het gebied van OMGEVING: waardevol en congruent contact en effectieve communicatie.

Kijk ook dit filmpje met onze uitleg bij de HB-cirkel van ontwikkeling

Opdracht HB-cirkel van ontwikkeling
Met deze opdracht kun je met behulp van de HB-cirkel van ontwikkeling  verder onderzoek doen naar hoe de verschillende aspecten bij jou tot uiting komen, zodat je jezelf hiermee beter leert kennen.