‘Hoogbegaafd zijn is makkelijk: je hoeft nergens echt moeite voor te doen, dat lijkt me wel fijn!’
Inmiddels hebben we vele hoogbegaafde personen mogen begeleiden. Hierbij hebben we niet één persoon ontmoet die het makkelijk vond om hoogbegaafd te zijn.
Hoogbegaafd en stress
In ons model ‘De HB-cirkel van ontwikkeling’ lichten we toe wat er kan gebeuren in de ontwikkeling van iemand die in aanleg hoogbegaafd is. Wat de voordelen zijn en ook wat de valkuilen zijn. Die valkuilen zijn vaak de oorzaak van stress.
Er zijn meer factoren die kunnen bijdragen aan het ervaren van stress bij mensen die opgroeien als hoogbegaafde. Uiteraard zijn de stressfactoren ook afhankelijk van de persoonlijke eigenschappen, en van de steun en vaardigheden die mensen hebben meegekregen.
Voorbeelden van factoren die stress kunnen veroorzaken:
Hoge lat
Veel snelle intuïtieve denkers (hoogbegaafden) scheppen hoge verwachtingen voor zichzelf en vaak ook voor hun omgeving. Niet zelden gaat deze hoge lat gepaard met perfectionisme. In feite een positieve eigenschap. Het wordt lastig en stressvol als dit niet overeenkomt met de mogelijkheden en beschikbare tijd.
Uitstelgedrag
Hoogbegaafden zijn vaak gewend dat ze in korte tijd een (voor de buitenwereld) prima resultaat kunnen opleveren. Dan is er weinig noodzaak om op tijd te starten. Op zich is dat geen probleem. Het levert stress op als je merkt dat anderen wel op tijd beginnen (“Ik begin te laat, dus doe het niet goed”), of als je merkt dat je aan het eind niet meer de gelegenheid hebt om je collega’s te betrekken en daarmee onvoldoende draagvlak hebt gecreëerd.
Omgaan met hiërarchie
We komen opvallend vaak tegen dat een hoogbegaafd persoon van de veronderstelling uitgaat dat iemand die hiërarchisch hoger staat dan zij minstens net zo intelligent is als zijzelf. Dit veroorzaakt spraakverwarring, onjuiste verwachtingen, teleurstelling en niet zelden arbeidsconflicten.
Grote betrokkenheid en beperkte invloed
Over het algemeen zijn hoogbegaafden zeer betrokken bij hun werk – in ieder geval als het werk is dat bij hen past. Ze overzien veel mogelijkheden en consequenties van keuzes. Als zij binnen een bedrijf of organisatie werken en niet zelf de besluiten kunnen nemen, kan dit ertoe leiden dat ze ver doordenken over keuzes en consequenties daarvan, maar uiteindelijk weinig invloed hebben op deze keuzes. Zoals Covey dit heeft omschreven in zijn cirkel van invloed en betrokkenheid, is dit een belangrijke oorzaak van stress.
Communicatie
Als een snelle intuïtieve denker nog niet goed beseft dat de eigen manier van denken en voelen anders is dan van de meeste van zijn collega’s, kan dit tot veel misverstanden in de communicatie leiden. Dit is een veelvoorkomende stressfactor!
Intens voelen
Zowel zintuiglijke overprikkeling als intens ervaren van emoties kan tot arrousal en stress leiden, waar anderen dit makkelijker van zich kunnen laten afglijden. Zo kan minder subtiel geuite kritiek bijvoorbeeld flinke impact hebben.
Herken je dit?
Herken je stressfactoren bij jezelf of bij mensen in je omgeving?
Kijk dan eens bij onze trainingen: we gaan daarbij dieper in op de verschillende factoren en de manieren hoe je hier op een positieve manier mee om kunt gaan.
