Het denken van hoogbegaafden gaat anders dan bij de meeste mensen. Wij gebruiken ook wel de term snelle intuïtieve denker bij hoogbegaafdheid. Daarmee geven we aan dat het denken snel gaat en dat er veel wordt geassocieerd en vaak verbanden worden gelegd op bewust én onbewust niveau.
Snel denken wordt niet altijd door de omgeving herkend. Vooral omdat snel denken vaak gepaard gaat met associatief denken.
Associatief denken
Stel je voor dat iemand die een vraag krijgt, bij die vraag meerdere gedachten tegelijk in het hoofd heeft en dat bij die gedachten ook meteen – in een split second – nieuwe vragen en antwoorden ontstaan. Vervolgens realiseert die persoon zich dat iemand zit te wachten op één antwoord. Dan is het zaak om uit al die gedachten, vragen en antwoorden één antwoord te kiezen. Dat roept overigens ook weer een nieuwe vraag op: wat is nu het antwoord waar de vraagsteller het meest aan heeft?
Dit hele proces speelt zich in een zeer hoog tempo af in het hoofd van de snelle intuïtieve denker. Voor degene die de vraag gesteld heeft kan het juist best lang lijken voordat er een antwoord komt. Die zou zich zelfs kunnen afvragen of de ander het allemaal wel begrepen heeft. Terwijl het tegendeel waar is.
Het kan ook voorkomen dat een hoogbegaafde het denkproces in het hoofd verbaal weergeeft. Dat wil zeggen, hardop alle gedachten en afwegingen ventileert die bij de betreffende vraag naar boven komen. Dit wordt door de buitenwereld vaak als chaotisch ervaren. Dit hoeft echter helemaal niet chaotisch te zijn. Het is gewoon de manier waarop de hersenen werken om van een vraag, via een aantal gedachtenlijntjes tot een goed afgewogen antwoord te komen. Dit proces is complexer, genuanceerder en sneller dan bij de meeste mensen.
Misverstanden en begrip
Dit verschil kan gemakkelijk tot misverstanden, onbegrip en spraakverwarring leiden. Dat komt doordat mensen er meestal vanuit gaan dat anderen op dezelfde manier denken als zijzelf. Ook snelle intuïtieve denkers hebben lang niet altijd door dat het brein van een ander meestal niet op dezelfde manier werkt als bij henzelf.
Dit vraagt allereerst om begrip van het verschil. Dit is meestal de taak van de snelle intuïtieve denker, omdat die afwijkt van het gemiddelde. Mensen met een brein dat dichter bij het gemiddelde functioneert, zullen meestal in contact zijn met anderen die op dezelfde manier denken en dus weinig noodzaak voelen om zich te verdiepen in deze verschillen. Ook kunnen zij zich simpelweg niet goed verplaatsen in hoe het brein van de snelle intuïtieve denker werkt.
Omgekeerd geldt dat trouwens ook: als je gewend bent aan die complexiteit, ligt het niet voor de hand om op de ‘meer gemiddelde manier’ te denken. Maar het is voor een snelle intuïtieve denker wel mógelijk om te leren hoe die gemiddelde manier van denken werkt (minder gedachten en associaties tegelijkertijd, dichter bij het onderwerp blijven). De snelle intuïtieve denker kan vaardigheden leren om het verschil te overbruggen. Bijvoorbeeld door concrete vragen te stellen als niet helemaal duidelijk is in welke richting de gesprekspartner het antwoord verwacht. Of even tijd te vragen voor het eigen gedachtenproces.
Meer leren over het denken van hoogbegaafden?
Er is nog meer te vertellen over het denken van hoogbegaafden, hoe dit zich kan ontwikkelen en wat je kunt doen om hier zo goed mogelijk mee om te gaan. In Module 2 van de onlinetraining The First Step voor hoogbegaafden vertellen we hier uitgebreid over.
Wil je meer weten? Neem dan eens een kijkje bij ons aanbod.
Marga Spaanjaars – van Gestel
December 2023
